معماری دستکند کنزق، قرار اقوام 2هزار ساله
به گزارش مجله دکوراسیون کاشیا، معماری دست کند 2هزارساله خفته در خاک روستای کنزق نخستین بار در پی زلزله 1375 در شهرستان سرعین سر از خاک برنهاد و قدیمی ترین آثار معماری پنهان خود از دوره اشکانی تا قرون متاخر اسلامی را به رخ دنیا حاضر کشاند و خاتمه در سال 1390 برای همواره در حافظه آثار ملی ایران جای گرفت.
در سال گذشته شاهد ثبت این میراث فرهنگی منحصر به فرد به عنوان سایت موزه و دومین پایگاه علمی پژوهشی میراث فرهنگی به نام پایگاه ملی مجموعه دستکند محوطه کهنه کنزق در استان اردبیل بودیم، بدین منظور سری به اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل زدیم تا در خصوص اقدامات اخیر اجرا شده در این محوطه و شاخصه های ثبتی این اثر بیشتر بدانیم.
خصوصیت های خاص بصری و خودنمایی گونه خاص از معماری دست کند در پیرامون آتشفشان خاموش سبلان، قرارگیری محوطه و دست کنده های کنزق در سه کیلومتری منطقه نمونه گردشگری شهر سرعین، کاوش های باستان شناسی، اقدامات حفاظتی و بازسازیی و ایجاد زیرساخت های خدماتی و رفاهی و سنگ فرش راستا دسترسی برای گردشگران در محوطه همه و همه مارا برآن داشت که این مجموعه منحصربه فرد دست کندهای زیرزمینی را به عنوان پایگاه ملی مجموعه دست کند محوطه کهنه کنزق در سال1399 به ثبت برسانیم. این مطلب را مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل مطرح کرد و گفت: جنس این غارهای دستکند که در سراشیبی تپه ای به صورت زیرزمینی با اشکال مختلف حفاری شده اند از سنگ های رسوبی و ماسه فشرده است.
نادر فلاحی با بیان اینکه کاوش های باستان شناسی محوطه در سال 1397 به سرپرستی حمید خانعلی در قالب سه کارگاه و مجموعه دست کند انجام پذیرفت، اضافه نمود: معماری این روستا متشکل از سه بافت ساختارهای سطح الارضی، قبرستان و فضاهای دست کند با معماری منحصر به فرد است که در قسمت جنوبی پای کوه موسوم به قالا (قلعه) قرار گرفته است.
او از جمله قدیمی ترین آثار شناسایی شده سطح الارضی در این محوطه را متعلق به هزاره اول قبل از میلاد دانست و گفت: به نظر می رسد فازشکل گیری فضاهای دست کند متعلق به دوره اشکانی، فاز توسعه آن متعلق به دوره قرون میانی اسلامی و فاز فروپاشی آن بر اثر زلزله سال 1375 اردبیل بوده است.
کنزق استحقاق ارتقا به پایگاه ملی دستکنده های دامنه سبلان را دارد
معاون میراث فرهنگی اردبیل گفت: پایگاه ملی دست کنده های کنزق استحقاق ارتقاء به مرکز پایگاه ملی دست کنده های دامنه سبلان را دارد.
روح الله محمدی با بیان این مطلب خاطر نشان کرد: با توجه به پتانسیل معماری دستکنده های موجود در دامنه سبلان از جمله محوطه های دستکند اباذر و گلستان در شهرستان نیر، ویند کخوران شهرستان سرعین، لاهرود وبنه لر شهرستان مشگین شهر، پایگاه ملی محوطه کنزق استحقاق تبدیل به مرکز پایگاه ملی دستکندهای دامنه سبلان را دارد.
او از جمله مهم ترین اقدامات انجام شده در چهار سال اخیر در محوطه و فضاهای دستکند کنزق به کاوش های باستان شناسی در سه مجموعه دستکند زیرزمینی یاد شده، حفاظت و بازسازی اولیه و اضطراری در فضاهای مورد کاوش اشاره و اضافه نمود: اقدامات دیگری چون اجرای سنگ فرش معبر اصلی و معبر ارتباطی فضاهای دستکند، نصب تابلوهای راهنما، کانال کشی، بهسازی و آسفالت راه مواصلاتی سرعین به پایگاه ملی کنزق با همکاری ارگان های مربوطه، تاسیس و تجهیز دفتر پایگاه ملی، ایجاد ساختمان سرویس بهداشتی در مجموعه و تعبیه روشنایی در فضاهای دستکند به منظور آماده سازی اولیه برای ارائه به گردشگران اجرا شده است.
محمدی با بیان اینکه محوطه و دست کنده های زیرزمینی کنزق از گذشته تا به امروز مورد توجه پژوهشگران و گردشگران بسیاری به ویژه گردشگران خارجی بوده است، مطرح کرد: در این راستا برنامه های مختلفی با هدف معرفی مجموعه دستکند کنزق و ارتقای سطح کیفی گردشگری شهرستان سرعین در چهارسال اخیر اجرا شده است.
ردپای دوره اشکانی در سفال های پراکنده دست کنده های کنزق
سرپرست کاوش مجموعه دستکند محوطه کهنه کنزق استان اردبیل گفت: با توجه به سفال های سطحی یافت شده از دوره اشکانی حدس می گردد که محوطه و دست کنده های کنزق کاربری مسکونی داشته و سفال های پراکنده بر سطح تپه نیز نشان از تداوم استقرار تا قرون متاخر اسلامی است.
حمید خانعلی بیان اینکه حفره های دست کند موجود در محوطه بیش از پنجاه مورد است که مورد سکونت اقوام گذشته بوده است، اضافه نمود: ابعاد بزرگ ترین آن ها به طول 30 متر دارای فضاهای نشیمن، راهرو، سکوی نشستن واتاقک های ویژه با کاربری های مختلف است.
او خاطر نشان کرد: باتوجه به پراکندگی سفال های سطحی ازجمله قطعات سفال خاکستری، نخودی، قرمز مایل به نارنجی و لعاب دار اسلامی می توان گفت این محوطه از هزاره اول تا قرون میانی اسلامی تداوم استقرار داشته است.
* گزارش: سیده زهرا حسینی
منبع: توریسم آنلاین