چطور گرمازدگی رخ می دهد و با بدن انسان چه می نماید؟ - مجله دکوراسیون کاشیا

• راه حل شما برای خنک نگه داشتن بدن چیست؟

با بالا رفتن دما چه اتفاقی در بدن انسان می افتد؟ از آنجا که ارگان های بدن با فرآیندهای شیمیایی پیچیده شان در 37 درجه سانتی گراد به بهترین شکل عمل می نمایند، بدن تمام کوشش خود را برای نگه داشتن دما بین 36 تا 38 درجه سانتی گراد می نماید. برای تنظیم این دما بدن به گیرنده هایی مجهز است که روی پوست و در درون بدن (گیرنده های هیپوتالاموس که درجه حرارت خون را هنگام عبور از مغز تحت نظر دارند) دما را اندازه گیری می نمایند. نتایج این سنجش در مغز با دمای مجاز مقایسه می شوند. درجه حرارت بدن در مرکز تنظیم درجه حرارت (بخشی از دستگاه عصبی خودمختار) در هیپوتالاموس کنترل می گردد. در صورت ثبت دمای بیش از اندازه، تدابیر تنظیم گرمای بدن به منظور پایین آوردن دما به کار می افتند.

• افزایش گردش خون پوست و تعرق

بخشی از دستگاه عصبی خودمختار که مأمور تنظیم دماست، گردش خون پوست را افزایش می دهد. برای این منظور رگ ها گشادتر می شوند. به این ترتیب خروج حرارت و دفع آن به محیط افزایش می یابد. این روند تا جایی ادامه پیدا می نماید که دمای پیرامونی، زیر دمای بدن باشد. اما افزایش گردش خون در پوست به قیمت کاهش گردش خون در عضوهای دیگر بدن است. مثلا در اثر بالا رفتن دمای بدن، گردش خون در روده کاهش می یابد که می تواند منجر به اسهال گردد. به دلیل پایین رفتن گردش خون در ماهیچه های اسکلتی، راندمان بدن هم کاهش می یابد و ما زودتر احساس خستگی می کنیم.

اگر این تدبیر مغز، یعنی تقسیم و تنظیم گردش خون به عنوان ابزاری برای خنک کردن بدن کافی نباشد، مکانیسم مؤثر دیگری فعال می گردد که هدفش جلوگیری از گرمازدگی است: عرق کردن. به هنگام تبخیر عرق بدن گرما از دست می دهد و خنک می گردد. اما حتی این سیستم هم یک جایی به مرز کارایی اش می رسد. برای نمونه بزرگسالان (نه ورزشکاران حرفه ای) به طور میانگین تنها می توانند دو لیتر در ساعت عرق نمایند. از دست دادن عرق اما برای بدن بدون پیامد منفی هم نیست. با برون رفت آب، بدن، سدیم کلرید و دیگر مواد معدنی باارزش را هم از دست می دهد. برای جبران این هدررفت باید به طور منظم نوشید و مواد معدنی را با خوراکی به بدن رساند.

کمبود الکترولیت می تواند باعث گرفتگی های دردناک عضلانی گردد. برای افرادی که در مناطقی زندگی می نمایند که بدنشان به بالارفتن دما عادت دارد، عرق حاوی نمک کمتری است و به این ترتیب عوارض تعرق در گرما برای ساکنین این مناطق هم کمتر است.

اما مکانیسم خنک نماینده بدن تنها تا سقف معینی از رطوبت موجود در هوا عمل می نماید و اگر رطوبت هوا از این میزان بیشتر گردد عرق روی بدن تبخیر نمی گردد و مثل سدی راه بر برون رفتن گرمای بدن می بندد.

• گرمازدگی

اگر مدت زمانی که بدن در معرض آفتاب مستقیم قرار می گیرد طولانی گردد در صورت نداشتن پوشش سر، شامه (مننژ) و بافت های عصبی آسیب می بینند. کسی که چنین آسیبی دیده است، دچار سرگیجه، سردرد و حالت تهوع می گردد. در بدترین حالت تابش مستقیم و طولانی خورشید به سر می تواند باعث بی هوشی گردد.

بر اثر گرمازدگی نبض و ضربان قلب هم افزایش پیدا می نمایند. افزایش تپش قلب اما واکنشی به گشادشدن عروق محیطی هم می تواند باشد. چرا که با انبارشدن خون در رگ ها، قلب خون کمتری دریافت می نماید و برای جبران آن سریع تر می زند. اگر در این وضعیت تنش - به دلیل دهیدراسیون یا کم آبی بدن - حالا حجم خون هم کاهش یابد، می تواند باعث کاهش به یکباره فشار خون گردد. با اخلال در جریان خون مغزی فرد از هوش می رود.

اگر ظرفیت سیستم خنک نماینده درونی بدن جوابگو نباشد، بدن دچار گرمازدگی می گردد و درجه حرارات مرکزی تا 40 درجه بالا می رود. این افزایش دما می تواند به مغز آسیب برساند.

دو گروه سنی که بیشتر رد معرض خطرات افزایش دما قرار دارند، افراد کهنسال و خردسال هستند.

برای از سر گذراندن روزهایی که دمای هوا به شدت افزایش می یابد باید از راه های مختلف از جمله موارد زیر به مکانیسم خنک نماینده بدن یاری کرد:

پرهیز از در معرض آفتاب و گرمای زیاد قرار دریافت

به سر بردن در محیط های خنک

خودداری از انجام فعالیت های سخت و سنگین بدنی

جبران هدررفت مایعات و الکترولیت بدن

و خنک کردن بدن مثلا با دوش آب سرد

خبرگزاری آلمان