بازار سنتی میراث تاریخی فرهنگی گذشتگان است - مجله دکوراسیون کاشیا

بازارها به وجود آمدند که برطرفنماینده احتیاجهای مردم باشند و در بعد مالی مهم ترین نقش را دارا بودند که همیشه ارتباط نزدیک و گسترده ای با سایر فضاهای شهری داشتند، اغلب در مجاورت شریان های اصلی شهر با کاربری عمومی مانند مسجد، مدرسه و گرمابه بنا می شدند. شکل گیری بازار و نحوه توسعه فضاها به رشد مالی آن بستگی داشت.

بازارها به منظور برطرف احتیاج مالی مردم ایجاد شدند اما کمی بعد در فاصله اندکی شبکه گسترده ای از روابط اجتماعی و فرهنگی نیز درون ساختار آنان به وجود آمد و بازار را تبدیل به اماکنی کرد که احتیاجهای مردم و بازاریان با هم هماهنگی داشت و برطرف نماینده احتیاجهای آنان و همچنین مرکز عظیم اطلاع رسانی اخبار مذهبی، اجتماعی، سیاسی و... بود.

بازار یکی از نفیس ترین مجموعه های مردم شناسی به جا مانده در طول تاریخ و مکانی شگفت انگیز برای شناخت بیشتر فرهنگ اقوام و سنت های آن ها است. بازارهای تاریخی و سنتی در طول سالیان متمادی با حفظ فرهنگ و سنت هر منطقه مهم ترین راه ارتباطی فضاهای شهری به حساب می آمدند. بازار علاوه بر این که محلی برای انجام معاملات مالی، ملاقات و گفت و گوی اقشار مختلف بود، در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی زندگی افراد نیز تأثیرگذاری داشت.

بازارهای سنتی و تاریخی شهرهای ایران بخشی از فرهنگ و تمدن آن محسوب می گردد که با تغییر فرهنگ و احتیاجهای مردم و گستردگی روابط، به صورت متفاوتی درآمده اند و به یکی از محورهای اصلی زندگی شهری تبدیل شدند. این مکان همیشه در طول تاریخ دارای اهمیت زیادی بوده است.

عناصر اصلی ساختاری بازار عبارتند از راسته که گذرگاه اصلی و فرعی و در واقع مسیری طولانی است که در دو طرف آن دکان قرار داشت و هر راسته مختص یک صنف بود.

سرا که حیاط میانی است و در دو طرف آن حجره های زیادی قرار گرفته است. تیمچه فضای سرپوشیده ای است که محل عرضه انواع کالای خاص است. چارسوق محل تقاطع دو راسته اصلی که معماری آن متفاوت تر از سایر بخش ها بوده و دارای وسعت و تزئینات داخلی بیشتری است. دالان فضای ارتباطی درون و بیرون بازار محسوب می گردد. عرض بازار معمولا پنج تا 5,3 متر بود و وسعت آن بستگی به عوامل گوناگونی مانند توسعه و رشد مالی، تأثیرگذاری بر جوامع و ... داشت.

بنای بازار به طور تدریجی گسترش پیدا می کرد که در ابتدا روباز و بعدها سرپوشیده شد. بهره گیری از این عناصر در راستای ارائه خدمات و جلب رضایت مشتری اثرگذار بوده است.

معماری زیبا و منحصر به فرد بازارهای ایرانی از جمله جاذبه های مهم گردشگری بود. الگوهای فضاهای تاریخی و اصیل معماری و هنر ایرانی هنوز هم جوابگوی احتیاجهای امروزی است که علاوه بر جذابیت بصری نشانه ای از حس اصالت و بومی را منتقل می نماید.

پیدایش بازارهای نوین بیشتر موجب شد بازار سنتی صندلی خود را به عنوان مرکز مهم و فعال مالی از دست بدهد و بیشتر به یک محل ارزشمند تاریخی و فرهنگی تبدیل گردد. با ظهور بازارهای نوین و مدرن سبک معماری بازارها تغییر پیدا کرد، از مهم ترین تفاوت بازارهای سنتی و مدرن می توان به نقش هایی که در جامعه ایفا می کردند، اشاره نمود. تنها وجه مشترک میان بازار سنتی و نوین، بخش مالی است که همچنان باقی مانده است.

به رغم تغییرات ساختاری بسیار و رشد روزافزون مراکز تجاری و مجتمع های مدرن، هنوز حرفه های قدیمی به صورت سنتی در بازار فعال بوده و به کار خود ادامه می دهند. این مراکز محلی برای بازدید گردشگران و خرید سوغات و صنایع دستی محسوب می شوند. حفظ و احیای این اثر عظیم تاریخی، تجاری و فرهنگی در گرو همکاری و همراهی مردم و مسئولان است تا آن را به عنوان میراث گذشتگان به نسل بعد منتقل نمایند.